International Journal For Multidisciplinary Research

E-ISSN: 2582-2160     Impact Factor: 9.24

A Widely Indexed Open Access Peer Reviewed Multidisciplinary Bi-monthly Scholarly International Journal

Call for Paper Volume 7, Issue 2 (March-April 2025) Submit your research before last 3 days of April to publish your research paper in the issue of March-April.

पंडित नेहरू : राजकीय विचार

Author(s) सह. प्रा. एम. एस. देशमुख
Country India
Abstract "मानवतेचा एक महान पुजारी आणि भारताचा एक अद्वितीय नेता आज आमच्यातून नाहीसा झाला आहे" अशा, शब्दात आचार्य अत्रेंनी वर्णन केले आहे. कारण आपल्या आयुष्याच्या शेवटच्या क्षणापर्यंत शांतता आणि प्रगती या मानवतेच्या अत्युच्च ध्येयासाठी आपले सर्वस्व त्यांनी वेचले होते. नेहरू हे फक्त राष्ट्रपुरुषच नव्हे तर विश्वपुरुष होते. जीवंतपणी जयजयकार आणि मृत्यूनंतर चहुकडे हाहा:कार अशी विश्वप्रियता पं. नेहरून एवढी क्वचितच यापूर्वी जगातील कोणत्याही महापुरुषाला लाभली असेल,बुद्धी आणि भावना यांचा समतोल नेहरुंच्या व्यक्तीमत्वामध्ये स्वभावतःच साधला होता. त्याचे प्रतिबिंब स्वतंत्र भारताच्या राष्ट्रीय धोरणामध्ये आज उमटलेले दिसते. त्यांनी प्रत्येक क्षेत्रात आपल्या कार्यकुशलतेचा ठसा उमटविला सामान्य माणसाला केंद्रबिंदू मानून देशाचा विकास केला जावा यावर नेहरूंचा भर होता.
देशाचा राजकीय विकास करायचा असेल तर अगोदर सामाजिक व आर्थिक विकास घडवून आणला पाहीजे अशी त्यांची धारणा होती. जागतिक राजकारणात भारतीय भूमिकेची मुहूर्तमेठ रचण्याचे कार्य भारताचे पहिले पंतप्रधान पंडित जवाहरलाल नेहरू कडून झाले. याठिकाणी एक महत्वाची गोष्ट लक्षात घेणे आवश्यक आहे आणि ती म्हणजे भारतीय भुमिकेला अनुरूप काही परिवर्तने घडून आली असली तरी ज्या मुलभूत तत्वावर भारतीय भुमिकेची झाली ती अदयाप कायम आहे. नेहरूचे राजकीय विचारांचे भारताच्या विकास व आधुनिकतेचा पाया रचनेमध्ये महत्वाचे योगदान ठरते. नेहरूच्या राजकीय विचार लोकशाही, धर्मनिरपेक्षता आणि समाजवाद यावर आधारित आहेत. नेहरूच्या राजकीय विचारामध्ये लोकशाही समाजवाद महत्वाचा ठरतो. कारण लोकशाही समाजवाद हा जनतेला राजकीय व आर्थिक निर्भयता प्रदान करतो. पंडित नेहरूच्या राजकीय विचारांचा अभ्यास करताना खालील मुदद्यांचा अभ्यास करणे क्रमप्राप्त ठरते.
नेहरूचा राजकीय विचाराचा मुलाधार असणारा राष्ट्रीय एकात्मता आणि आधुनिकतेचा दृष्टीकोनाचा अभ्यास करताना खालील बाबींचा विचार करावा लागेल.
Keywords -
Field Arts
Published In Volume 7, Issue 2, March-April 2025
Published On 2025-04-23
DOI https://doi.org/10.36948/ijfmr.2025.v07i02.42960
Short DOI https://doi.org/g9gh67

Share this